Üstün Zekalı Çocukların Tanısı

Üstün zekalı çocukların tanısı ve parlak çocuklardan ayırt edilmesi konusunda bir çok araştırma ve yazı bulabilirseniz. Bunları toparladığımızda ortaya aslında belirgin farklılıklar çıkıyor. Önemli olan bunları tarafsız olarak iyi gözlemleyebilmek.
Tabi bu durumu belirleyen testlerde var. Bunlardan mutlaka yararlanılmalı. Ama öncesinde anne baba çocuğuna ilgili onun özellik ve yeteneklerine karşı dikkatli olmalı.
Özel çocuklar yazısında belirttiğim gibi bazen karar veremeyiz. Çocuğumuz gerçekten çok mu zeki yoksa biz anne baba olarak tarafsız olamıyor muyuz. Dikkat etmemiz gereken noktalar nelerdir?

Okul Öncesinde Üstün Zekalıların Tespiti için uzmanlar bir çok kriter belirlemişler. Bunları sıraladığımızda

Dil ve Öğrenme
-Erken Konuşur ve erken okumaya başlar kelime dağarcığı geniştir
-Yetişkin bir insan gibi düzgün cümleler kurar
-Kendini ifade etmekten çok hoşlanır, tartışmaları çok sever
-Hızlı öğrenir, özel bir öğrenme stili vardır
-Dikkat süresi normal çocuklardan uzundur
-Çok soru sorar sorduğu soruların cevabını bekler
-İyi bir gözlem yeteneği vardır. Gördüğü, duyduğu şeyleri unutmaz
-Onu zorlayacak, düşündürecek aktiviteler yapmaktan hoşlanır. 5 yaşından önce atlaslara ve ansiklopedilere ilgi duyar.
-Takvimlere, saatlere ve puzzlelara ilgi duyar.
-Çizim, müzik ve diğer sanatlarda yetenekli olabilir.

Fiziksel Gelişim ve Motivasyon
-Fiziksel gelişiminin hızlı olması, erken yürüme gibi
-Projeler üzerinde çalışmaktan hoşlanır
-Meraklıdır. Neden sorusunu çok sorar yeni şeyler keşfetmekten hoşlanır
-Hedefe yönelik hareket eder, amacını gerçekleştirir
-Geniş bir ilgi alanı vardır

Kişisel ve Sosyal Gelişim
-Az uyurlar
-Yetişkinlerle iletişim kurmayı severler,
-Kendi yaşıtlarıyla çok iyi iletişim kuramayabilir
-Yetişkinlerin yalanlarına ve aldatmalarına karşı çok duyarlıdır
-Dünyada meydana gelen savaş,açlık, ölüm gibi kavramlara karşı çok duyarlı ve ilgilidir.


 Yukarda yazılan özelliklerin hepsini taşımak zorunda değiller. Bunlardan bazılarını da taşıyabilirler. Sonrasında devreye uzmanlar ve testler giriyor. 2 yaşından itibaren yapılan bu testler çocuğun gelişiminde her hangi bir gerilik yada ilerilik (üstünlük) olup olmadığını belirler. Çocukların temel gelişimlerinin (dil, ince motor, kaba motor, kişisel sosyal) yaşıtlarına göre hangi oranda olduğu mantığına göre düzenlenmiş bu testler anne babaya yol gösterici ve erken müdahale şansı vermesi bakımından çok yararlıdır.

2-6 yaş çocuklarda uygulanan zeka testi Stanford Binet Zeka Testidir. Çocukların doğum yaşının zeka yaşına oranı ile hesaplanır. 2,3,4 yaşlarında her bir ayı temsil eden 12 şer soru ve 5,6 yaşlarında her biri 2 ayı temsil eden 6 soru bulunmaktadır. Çocuğun bulunduğu yaş ve ayın soruları ile başlanır. Çocuğun cevapları ile ilerlenir.
Biz bu testi çocuğumuza yaptırdığımızda uzmanlar  bu testin zaman zaman yanıltıcı sonuç verebileceğini bu sebepten 72 ayını doldurduğunda başka bir test yapılacağını asıl belirleyici kriterin bu test olduğunu söylediler. Okul öncesi yapılan ölçümlerde kesin konuşulamayacağını özellikle belirttiler. Genelde üstün zekalı yada üstün yetenekli yerine potansiyel üstün zekalı yada potansiyel üstün yetenekli diyorlar.
Ancak şu da var ki erken yaşlarda beyine ne kadar çok uyaran gönderilirse zeka katsayısı yükselmektedir. Zekanın büyük kısmı öğrenmeye bağlıdır, bunu unutmamak gerekir.

6-16 yaş çocuklarda uygulanan zeka testi Wisc r Testidir. Bu teste zeka çok boyutlu olarak incelenir ve sonuç olarak IQ rakamı belirlenir. Genelde uzmanlar skor olarak sonucu aile ile paylaşmıyorlar. Bunun yerine normal, parlak, üstün, dahi gibi sonuçları paylaşıp bunlar üzerinden yönlendirme yapıyorlar.

69  --         altı Zeka Geriliği
70- 79             Sınır Zeka
80-89              Donuk Normal
90-109            Normal Zeka
110-119          Parlak Zeka
120 -129          Parlak Üstün
130-139           Üstün Zeka
140  ---    üstü Dahi ve üstü

 Genelde bir çok uzman tek bir teste bağlı kalmamanızı önerir. Bazı okullar bu çocuklar için özel sınıflar açmışlardır. Ama pek azı sadece bu teste bağlı kalmayıp ayrıca oryantasyon yapmaktadır. Oryantasyon yapan okullar çocukları başka kriterler ile de değerlendirmektedirler.

Nerede zeka testi yaptırabilirim...tıklayınız

Parlak zeka ile üstün zekanın bazen karıştırıldığını söylemiştik. Onları ayıran belirgin farklarda şu şekilde sıralanmış,

Parlak Çocuk	Üstün Çocuk
Yanıtları bilir	Soruları sorar
Soruları yanıtlar	Ayrıntıları görür,tartışır, zenginleştirir
Kolay öğrenir	Zaten biliyordur
3-5 tekrarla tam öğrenir	Tam  öğrenmesi için 1-2 tekrar yeter
Düşünceleri anlar	Soyutlamalar yapar
Anlamı yakalar	Varsayımlar ortaya atar
Doğru olarak kopya eder	Yeni bir desen yaratır
Okulu sever	Öğrenmeyi sever
Bilgileri emer	Bilgilerle oynar
Doğru, ardıl sonuçtan hoşlanır	Karmaşıklıktan hoşlanır
İyi fikirleri vardır	Çılgın saçma düşüncelere sahiptir
Dikkatini yoğunlaştırır	Hem zihinsel hem fiziksel olarak katılır
İyi ezberler	İyi tahmincidir
Teknikçidir	İcatçıdır
Çok çalışır	Çalışmaz görünse de sınavlarda başarılıdır
Öğrendiği kadarıyla tatmin olur	Çok fazla özeleştiri yapar
Üst grubu oluşturur	Grubun ötesindedir
Yaşıtları ile ilgilidir	Yetişkinleri tercih eder

                   



İki grubu özellikle öğretmenler karıştırabiliyorlar. Parlak zekalı çocuklar ise öğretmenlerin en sevdiği tip. Ödevlerini yapan sorulara cevap veren başarılı okul hayatı olan çocuklar. Üstün zekalılar ise daha çok sorgulayan neden niçin diye soran, bazen ukalalaşan, yanlışlarınızı bulmaya bayılan, daha zor çocuklar olarak sınıflandırılabiliyor.

Ülkemizde üstün zekalı çocuklar ile ilgili yapılan çalışmaların azlığı ve yetersizliği bilinen bir gerçektir. Ama 5 sene öncesine göre azda olsa yol alındığını görebiliyoruz. Hep beraber bu konuların üzerine gidilirse daha ciddi ve hızlı yol alınabileceğine inanıyorum/inanmak istiyorum.