Her Çocuk Üstün Zekalı mı? Zeka Genetik mi Yoksa Öğrenmeye mi Dayalı?

Her Çocuk Üstün Zekalı mı? Zeka Genetik mi Yoksa Öğrenmeye mi Dayalı?

       Sosyal çevre ve eğitimin zeka gelişimi üzerindeki etkileri oldukça fazladır. Dahiler tüm yeteneklerini doğuştan kazanmışlardır ve hiç bir çalışma yapmadan bu yeteneklerini kullanıyorlar demek çok yanlış.  Bu insanlar doğuştan gelen yeteneklerini eğitim, çalışma ve sosyal çevrenin etkisi ile geliştirerek belli bir düzeye ulaştırırlar.

      Hepimiz belirli bir zeka düzeyine sahip olarak dünyaya geliriz ve ne kadar uğraşırsak uğraşalım farklı bir gen yapısına sahip özellikler edinemeyiz. Aynı şekilde başkaları da bizim gen yapımıza sahip özellikleri edinemezler. Nasıl ki saç rengi, göz rengi, boy uzunluğu gibi fiziksel faktörler genlerimiz vasıtası ile bize geçiyorsa zeka da aynı genler üzerinden sahip olduğumuz bir özelliktir.

     Zekanın Kalıtsallığı

    Uzun yıllardır yapılan bilimsel araştırmaların merkezinde, zekanın genetik faktörlere bağlı olduğu fikri yaygın bir görüş olarak kabul görmektedir. Bazı araştırmacılar zekanın X kromozomu ile taşındığı sonucuna varmışlardır. Almanya'nın ULM Üniversitesi'nde yapılan araştırmalar zihinsel yeteneklerimiz ile ilgili genlerin yaklaşık %16 sının bu gen üzerinde olduğunu ortaya çıkarmışlardır. Bu oran oldukça yüksek kabul edilir. Ancak zekanın ve yeteneğin tek bir gen üzerinden değil bir çok farklı gen üzerinden aktarıldığı hatta sadece anne ve baba genlerine bağlı  değil kalıtımsal olarak amca, dede, anneanne, dayı gibi yakın akrabalardan olabileceği gibi daha uzak akrabalardan da aktarılabileceği sonucuna varılmıştır.


   Sosyal Çevrenin Zekaya Etkisi

   Çocuğun zeka gelişimi doğduğu anda tamamlanmamıştır. Uzmanlar 0-3 yaş ve 0-6 yaş arasında iki aşamalı olarak zekanın gelişmeye devam ettiğini araştırmalarla ortaya koymuşlardır. Çocuğa verilen eğitimin zeka gelişimine etkisinin büyük olmasının yanı sıra sosyal etkileşimle edinilen öğrenme becerilerinin de etkisi çok fazladır. Genel görüş olarak zekanın %50-75 arasının genetik %50-25 arasının öğrenmeye ve çevresel faktörlere dayalı olduğu düşünülür. Çeşitli araştırmalarda bu rakamlar genel bir sapma gösterebiliyor. Ancak minumum %50 oranında zekanın genlerden geçtiği anlaşılıyor.


   Zekayı Nasıl Geliştiririz
  
  Anne babanın yanı sıra aile içi etkileşimler ve okul öncesi eğitim, öğretmen ve çevresel faktörler çocuğun zeka gelişiminde önemli rol oynar. Ebeveynler çocukların zeka gelişimi için şunları yapabilirler. Aile içinde çocuk için eğitim alanı oluşturmak. Çocuğun yaşına ilgi alanına uygun aktiviteler yapmak. Doğum öncesi ve doğum sonrası bebeğin beslenmesine dikkat etmek. Çocukla kaliteli vakit geçirmek. Kaliteli vakit demek çok uzun saatler demek değil, ancak günde en az yarım saat çocukla gelişimine katkı sağlayacak oyunlar oynamak ve bu süre zarfında çocuktan başka hiç bir şeyle ilgilenmemek anlamına geliyor. Yani oyun sırasında bir gözünüz televizyonda haberlerde olmaması yada bir taraftan bir arkadaşınızla sohbet etmemek yada telefonla konuşmamak anlamında.

    Çocuğu bir takım uyaranlarla sürekli ilişki içinde bulundurma. Harfler, rakamlar, şekiller, renkler gibi. Evin dışında da çevreyle iletişimde tutmalı ve sokakta yürürken  onunla sürekli konuşup çevresine dikkat çekmeli. Sarı otobüs geliyor, yeşil büyük  ağaca doğru yürüyoruz... gibi.


   Zeka Genetik mi Yoksa Öğrenmeye mi Dayalı

     Tüm bunlara dayanarak en başta sorduğumuz zeka genetik mi yoksa öğrenmeye mi dayalı sorusunun cevabını vermek gerekirse sanırım her ikisi de. Genlerden gelen kalıtımsal bir zeka varsa bu süreç çocuğu üstün zeka veya dahilik konumuna getirebiliyor. Fakat zeka varsa ve işlenmiyorsa sıradan bir zeka seviyesine de düşebiliyor.
  Yüzyıllardır bilim adamlarının araştırdıkları ve araştırmaya devam edecekleri zeka konusunun burada neticelenmediğini biliyoruz. Yeni bulgularla yeni araştırmalarla her geçen gün daha fazlasını öğrenmeyi umuyoruz.